Winterslaap voor de mens, leestest + vragen

Winterslaap voor de mens

1 De winterslaap van sommige dieren roept bij wetenschappers nog veel vragen op. Ze zouden er graag de antwoorden op willen weten, want mensen kunnen ermee geholpen zijn bij de bestrijding van de ziekte van Alzheimer of het onderdrukken van schadelijke afweerreacties van het lichaam, zoals bij astma en andere kwalen.

2 Vleermuizen, korenwolven, egels, eikelmuizen, grondeekhoorns en natuurlijk beren, ze zijn allemaal winterslapers. Zij ontlopen daarmee de kans om opgegeten te worden of te sterven aan voedseltekort. Tijdens deze periode vermindert de stofwisseling en dalen de ademhaling, hartslag en lichaamstemperatuur. Op die manier besparen winterslapers energie en leven ze ook nog langer. Wereldkampioen bij de koudbloedigen is een kikker in Alaska die tot min 30 graden afkoelt en dat overleeft door een soort antivries te maken.

3 “Er zijn drie typen winterslaap”, legt de Groningse bioloog Arjen Strijkstra uit. “Het type van de beer spreekt tot de verbeelding. Dit indrukwekkende dier trekt zich in de herfst terug in zijn hol, gaat liggen en staat pas in het voorjaar weer op. Dat is mogelijk, omdat zijn lichaamstemperatuur niet onder de 33 graden zakt dankzij zijn grote lichaam en dikke vacht. De meeste diepe winterslapers, zoals de grondeekhoorns, behoren tot type twee. Die komen om de tien à elf dagen even in actie en warmen zich enkele uren op om hun lichaam weer op gang te brengen. Muizen en kleine Siberische hamsters, dieren van type drie, schakelen daarentegen alleen hun stofwisseling dagelijks een paar uur uit om te besparen op hun hoge voedselbehoefte in de winter.”

4 Strijkstra kijkt bij grondeekhoorns en hamsters wat er precies gebeurt. “Eigenlijk is het nog een groot raadsel”, zegt hij. Toch is er al een en ander bekend. Zo gebeurt er van alles in de hersenen. De kortere winterslaap begint met een slaapachtige toestand. Eenmaal onder de 25 graden komt het brein in een buitengewone rust en beneden de 14 graden zijn de hersenen vrijwel uitgeschakeld. “De normale elektrische activiteit van honderden prikkels per seconde is dan gedaald tot enkele per minuut. Daarbij is geen gedrag meer mogelijk, maar de dieren kunnen nog wel dingen waarnemen.”

5 Opmerkelijk is dat grondeekhoorns na het ontwaken uit hun winterslaap even de kluts kwijt zijn. Hun ruimtelijke geheugen zijn ze tijdelijk kwijt. Verstopplaatsen van voedsel kunnen ze niet meer terugvinden. Strijkstra: “De hersenen van hamsters herstellen zich razendsnel, omdat ze het proces van de winterslaap vroegtijdig kunnen omkeren. Hoe ze dat doen, dat willen we nu juist achterhalen. De verandering in de hersenen lijkt op die van alzheimerpatiënten. Voordat alzheimerpatiënten baat kunnen hebben bij onderzoek naar deze processen bij winterslapers, is nog veel onderzoek nodig.”


6 Niet alleen hersenen in winterslaap zijn interessant voor de medische wetenschap. Bij winterslapers stopt ook het afweersysteem, dat mens en dier beschermt tegen allerlei ziekten. Hierdoor verdwijnen de meeste witte bloedcellen en vinden er vrijwel geen afweerprocessen plaats. Resultaat is dat longen en andere organen van winterslapers geen schade oplopen tijdens de elkaar opvolgende periodes van afkoeling en opwarming. Dat ‘trucje’ is interessant voor toepassing bij ziekten die ontstaan door ontsporing van het afweersysteem, meent Rob Henning, geneesmiddeldeskundige aan de Rijksuniversiteit Groningen. “Denk hierbij maar aan ziekten zoals astma, reuma en afwijkingen van de schildklier, waarbij het onderdrukken van de afweer van het lichaam juist een gunstig effect heeft op het herstel van de ziekte.”

7 Een beter begrip van de processen rondom de winterslaap kan in de toekomst nieuwe inzichten opleveren voor de medische wetenschap. Het bestuderen van al de verschillende manieren waarop dieren lichamelijk hun winterslaap inrichten en doorkomen, zal allerlei medische toepassingen mogelijk maken. Bovendien kan onderzoek naar de winterslaap meer inzicht geven in verschillende menselijke kwalen en de bestrijding daarvan.
Naar een artikel van Peter de Jaeger, De Gelderlander, 9 juni 2012

Vragen bij de tekst Winterslaap voor de mens.

 1. De eerste alinea is de inleiding van het verhaal. Welke functies kan een inleiding hebben? Meerdere antwoorden zijn goed.  *

a)    De inleiding introduceert het onderwerp.

b)    De inleiding heeft als functie de aandacht van de lezer te trekken.

c)    De inleiding bestaat uit een of meerdere alinea's.

d)    De inleiding beschrijft een anekdote die betrekking heeft op het onderwerp van de tekst.

e)     De inleiding geeft een samenvatting en beschrijft de conclusie van de tekst.

2. In alinea 2 staat: “Op die manier besparen winterslapers energie en leven ze ook nog langer.” Waar verwijst “op die manier” naar? Op die manier verwijst naar ...

a)    het verminderen van stofwisseling en dalen van ademhaling, hartslag en lichaamstemperatuur.

b)    het doodgaan van de honger in de winter.

c)    het ontlopen van de kans om opgegeten te worden.

d)    het aanmaken van een soort antivries.

3. Wat wil de schrijver met deze tekst?  *

a)    De lezer informeren over waarom kennis over de winterslaap van dieren interessant kan zijn voor mensen.

b)    De lezer ervan overtuigen dat het goed is om onderzoek te doen naar de winterslaap van dieren.

c)    De lezer amuseren met een verhaal over de winterslaap en de medische wetenschap.

d)    De lezer instrueren hoe de winterslaap van invloed is op ziektes bij de mens.

4. Wat is het verband tussen alinea 3 en 4?  *

a)    Alinea 3 en 4 vormen een opsomming.

b)    Alinea 3 en 4 vormen een tegenstelling.

c)    Alinea 4 is een herhaling van wat er in alinea 3 wordt verteld.

d)    Alinea 4 geeft uitleg bij wat er in alinea 3 wordt verteld.

5. Welke zin geeft het beste de hoofdgedachte van alinea 6 weer?  *

a)    De longen en andere organen van winterslapers lopen geen schade op door afwisseling van afkoeling en opwarming.

b)    Het stoppen van het afweersysteem kan gunstig zijn bij het herstel van bepaalde ziekten bij mensen.

c)    Wetenschappers kijken vooral naar wat de hersenen doen tijdens een winterslaap om nieuwe geneeswijzen te vinden.

d)    Ziekten als astma, reuma en afwijkingen van de schildklier ontstaan vaak door ontsporing van het afweersysteem.

6. “Dat ‘trucje’ is interessant voor toepassing bij ziekten die ontstaan door ontsporing van het afweersysteem”, zegt Rob Henning in alinea 6. Wat wordt hier bedoeld met ‘trucje’?       *

a)    het feit dat de organen geen schade oplopen tijdens de winterslaap

b)    het gedrag van de hersenen tijdens de winterslaap

c)    het proces van opwarming en afkoeling tijdens de winterslaap

d)    het stoppen van het afweersysteem tijdens de winterslaap

7. Een tekst kan bestaan uit feiten, de mening van de schrijver en de mening van deskundigen / iemand anders. Wat tref je aan in alinea 6 van deze tekst?  *

a)    alleen feiten

b)    alleen de mening van de schrijver

c)    alleen feiten en de mening van iemand anders

d)    feiten, de mening van de schrijver en die van iemand anders

8. Hoe zou je deze tekst het beste kunnen samenvatten?  *

a)    Er zijn verschillende soorten winterslapen en het is interessant om te onderzoeken wat de gevolgen hiervan zijn voor dieren en voor mensen.

b)    Bij winterslapers stopt het afweersysteem, voor de medische wetenschap is het interessant om te onderzoeken hoe dat komt.

c)    Sommige dieren zijn bij het ontwaken even de kluts kwijt, terwijl andere dieren zich razendsnel herstellen. Alzheimerpatiënten kunnen hier baat bij hebben.

d)    Meer kennis over de lichamelijke gevolgen van de winterslaap bij dieren, kan de medische wetenschap helpen bij het zoeken naar oplossingen voor bepaalde ziektes bij mensen.